Το spread είναι η προσαύξηση πάνω στο βασικό επιτόκιο, με το οποίο μια χώρα όπως η Ελλάδα αναγκάζετε να δανειστεί από τις διεθνείς αγορές , σε σχέση με το επιτόκιο που δανείζονται οι ισχυρότερες οικονομίες, όπως π.χ η Γερμανία .
Συνεπώς όσο υψηλότερη είναι η τιμή του spread τόσο δυσκολότερη είναι η θέση της χώρας αυτής στις διεθνείς αγορές καθώς όσο ποιο ακριβά αγοράζει κάποιος χρήμα τόσο ποιο δύσκολο είναι να το αποπληρώσει Αυτό αυτόματα αυξάνει την τιμή του spread στον επόμενο δανεισμό μεγαλώνοντας κι άλλο την δυσκολία της αποπληρωμής των δανείων και ούτω κάθε εξής… μέχρι που αυτό το καταστροφικό γαϊτανάκι, είτε με ευθύνη της χώρας είτε με ευθύνη των δανειστών σταματάει με κάποιο τρόπο , συνήθως βίαιο .
Ας πάρουμε λοιπόν την περίπτωση που η χώρα μας δεν θα μπορεί ή δεν θέλει να αντλήσει άλλα κεφαλαία από τις διεθνείς αγορές με αποτέλεσμα να κηρύξει στάση πληρωμών.
Αυτό μπορεί να γίνει είτε γιατί δεν την δανείζουν ποια οι αγορές ,είτε γιατί η χώρα μας αποφασίζει ότι δεν μπορεί πλέον να δανείζετε με τέτοιους απεχθείς όρους.
Ας πούμε λοιπόν ότι αύριο το πρωί το Ελληνικό Δημόσιο ανακοινώνει την πτώχευσή του και δηλώνει ότι δεν μπορεί να πληρώσει το χρέος του, δηλαδή τους κατόχους των ομολόγων και των δανείων του .
Ξεκινά τότε μια σκληρή (?) διαπραγμάτευση με όλους τους πιστωτές που καταλήγει στο ότι το ελληνικό κράτος αγοράζει πίσω το παλιό του χρέος, ή συμφωνεί να το αποπληρώσει σε μια συμφωνημένη τιμή, π.χ στο εβδομήντα πέντε ή στο ογδόντα τις εκατό της ονομαστική τους αξίας .
Ας πάρουμε το σενάριο αυτής της ελεγχόμενης έστω πτώχευσης της χώρας μας και ας δούμε τι θα γίνει με τις καταθέσεις των χρημάτων μας στις Τράπεζες.
Καταρχήν όσοι έχουν καταθέσει τα χρήματα τους σε τράπεζες του εξωτερικού και για όσο η τράπεζα αυτή δεν πτωχεύει τα χρήματα τους είναι εξασφαλισμένα.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις τραπεζιτών, το σύνολο των ελληνικών κεφαλαίων που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο εξωτερικό υπολογίζονται στα 70 δισ. Ευρώ και παρά τα σκανδαλώδη κίνητρα επαναπατρισμού των κεφαλαίων αυτών (φόρος από 2,5 έως 5%,) κανένας τους δεν συγκινείτε.
Τυχαίο ? Δεν νομίζω
Τι θα γίνει όμως αν κάποιος από εμάς, έχει καταθέσει τα χρήματά του σε μια Ελληνική Τράπεζα και η χώρα πτώχευε;
Αν η τράπεζα αυτή είχε αγοράσει τόσα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου που η μείωση της αξίας τους παρά της ζημιές που θα πάθαινε δεν της στερούσε την απαιτούμενη κεφαλαιακή επάρκεια για την συνέχεια της λειτουργίας της , τότε η τράπεζα αυτή δεν θα πτώχευε .
Έτσι ο καταθέτης θα συνέχιζε να έχει τις καταθέσεις του και να εισπράττει το επιτόκιό του. Ο μόνος κίνδυνος σε αυτή την περίπτωση θα ήταν να μην μπορεί να εκταμιεύσει μονομιάς το σύνολο των χρημάτων του για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα γιατί όταν μια χώρα πτωχεύει, το κράτος ,για να αποφύγει τον πανικό των πολιτών και την κατάρρευση όλου του χρηματοπιστωτικού συστήματος , θέτει διά νόμου πλαφόν στην ανάληψη μετρητών από τις τράπεζες. Αποφασίζει , για παράδειγμα, ότι απαγορεύεται η ανάληψη πάνω από 150 ευρώ ημερησίως ώστε να καλύπτονται μόνο απόλυτα βιοτικές ανάγκες. Αυτά στην περίπτωση που η τράπεζα στην οποία ο επενδυτής έχει κατάθεση δεν πτωχεύσει.
Αν όμως μια τράπεζα πτωχεύσει τότε αυτή πωλείτε στην τρέχουσα κατά πολύ μειωμένη αξία της και προσπαθεί υπό την νέα ιδιοκτησία να επανέλθει στην κερδοφορία . Αν οι νέοι μέτοχοι έχουν τα απαραίτητα κεφάλαια τότε για τους καταθέτες της τράπεζας αυτής ισχύει ότι και για τους πελάτες μιας υγιής τράπεζας .
Αν δεν βρεθούν όμως ικανοί αγοραστές τότε αυτή η τράπεζα πτωχεύει παύει την λειτουργία της και διορίζονται εκκαθαριστές. Εκποιούνται όλα τα περιουσιακά της στοιχεία και πληρώνονται οι πιστωτές και οι καταθέτες της . Αν αυτά δεν φτάνουν για τους καταθέτες τότε ενεργοποιείτε ο μηχανισμός προστασίας των καταθέσεων έως του ποσού των 100.000 Ευρώ. Τώρα αν με ρωτάτε αν αυτό είναι εξασφαλισμένο θα σας έλεγα ότι δεν έχουμε εμπειρία σε τέτοιες ακραίες καταστάσεις για να ξέρουμε .Φανταστείτε να τους πούμε ότι δεν σας πληρώνουμε και αυτοί να μας πούνε εντάξει ελάτε να σας δώσουμε και τα λεφτά που χρεωστάνε στους πολίτες σας οι φαλιρισμένες σας τράπεζες .
Λίγο δύσκολο δε νομίζετε. Το ποιο πιθανό είναι να τα πάρετε σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου.
Όμως μπορεί μια ελληνική τράπεζα να μην πτωχεύσει ενώ έχει πτωχεύσει η χώρα ? .
To ποσό που οι ελληνικές και οι Κυπριακές τράπεζες έχουν επενδύσει σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου υπερβαίνει τα εβδομήντα πέντε δισεκατομμύρια Ευρώ.
Οι τράπεζες τα τελευταία χρόνια το μεγαλύτερο μέρος από τα κέρδη τους το έβγαζαν εξασκώντας με νόμιμο τρόπο το ευγενές άθλημα της τοκογλυφίας . Δανειζόταν από την Ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα με επιτόκιο 1% και δάνειζαν με 5% το Ελληνικό Δημόσιο μέσω της αγοράς των κρατικών ομολόγων. Έτσι όλοι ήταν ευχαριστημένοι οι Τράπεζες που κέρδιζαν χωρίς κόπο το Ελληνικό κράτος που έκρυβε τις τεράστιες ανάγκες του και οι μέτοχοι που μέσω των μερισμάτων καρπώνονταν τα κέρδη . Ήταν πολλά τα λεφτά Άρη .
Θα ήταν ενδιαφέρον π.χ αν μαθαίναμε τα κέρδη της Ελλαδικής Εκκλησίας από τα μερίσματα και τις αγοροπωλησίες μόνο των μετοχών της Εθνικής τράπεζας την τελευταία δεκαετία . Βλέπετε εκτός από την δημιουργική λογιστική υπάρχει και η λογιστική του Κυρίου.
Έτσι όμως οι περισσότερες ελληνικές τράπεζες έπεσαν θύματα μιας κερδοσκοπικής παγίδας .Η μείωση της αξίας των ομολόγων που έχουν αγοράσει ,τις καθιστά κεφαλαιουχικά αδύναμες . Εκτός και αν μέσα από τις αυξήσεις κεφαλαίου που έχουν εξαγγείλει οι τράπεζες καταφέρουν να εξισορροπήσουν την ζημιά τους .
Εξάλλου αν δείτε την χρηματιστηριακή τους αποτίμηση θα δείτε ότι για τις περισσότερες από αυτές είναι κάτω της λογιστικής τους αξίας . Οι αγορές πάντα ξέρουν…και προεξοφλούν.
Αν με ρωτήσετε τι θα έκανα αν είχα καταθέσεις στις τράπεζες ειδικά μάλιστα αν αυτές είναι οι αποταμιεύσεις μιας ζωής.
Ειλικρινά δεν έχω απάντηση . Το τι θα είναι καλύτερο θα εξαρτηθεί από τις συνθήκες και τις ιδιαιτερότητες τις πτώχευσης… αν αυτή γίνει . Φανταστείτε να έχετε ζεστά Ευρώ σε μια πτώχευση που το χρήμα θα είναι σπάνιο είδος .Αυτόματα πολλαπλασιάζετε την αγοραστική σας δύναμη . Είναι αδιάφορο αν θα αλλάξουμε ή αν δεν θα αλλάξουμε νόμισμα ή αν ξαναγυρίσουμε ή όχι σε μια νέα υποτιμημένη δραχμή .
Φανταστείτε όμως πόσα διακινδυνεύετε με το να τα έχετε σπίτι σας . Εσείς θα έχετε γίνει η χαρά του διαρρήκτη και στο τέλος να μην έχει επαληθευτεί κανένα από τα αρνητικά σενάρια .Τραγικό .
Θα έχετε χάσει όχι μόνο το κεφάλαιο σας ή τους τόκους των αποταμιεύσεων σας αλλά ενδεχομένως πολύ περισσότερα.
Πάντως αυτό που εγώ έχω να πω σε όσους από εσάς έχουν ακόμα κάποιες έστω ελάχιστες καταθέσεις είναι , ότι μπορεί να μην ξέρω με ποιο τρόπο δε θα χάσετε τα χρήματα σας ,όμως είμαι απολύτως βέβαιος ότι με αυτά που ακούτε ή διαβάζετε τον τελευταίο καιρό σίγουρα έχετε χάσει τον ύπνο σας …..εκτός και αν είστε από αυτούς που από παλιά και με δημιουργικό τρόπο έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους στον κύριο ειδικά όταν αυτός είναι έξω από δω …