Με την επισυναπτόμενη απόφαση της ΑΑΔΕ (Α. 1049/2025) επέρχονται σημαντικές αλλαγές στο μέχρι πρότινος ισχύον πλαίσιο υποβολής περιοδικών δηλώσεων ΦΠΑ των επιχειρήσεων με απλογραφικό λογιστικό σύστημα. Πιο συγκεκριμένα, όλες ανεξαιρέτως οι νέες με έναρξη εργασιών από 1/1/2024 και μετά επιχειρήσεις, κατά βάση Ατομικές, που τηρούν απλογραφικά βιβλία υποχρεούνται πλέον να υποβάλλουν την περιοδική δήλωση ΦΠΑ σε μηνιαία και όχι τριμηνιαία βάση. Αντιθέτως, για τις παλαιότερες με σύσταση έως 31/12/2023 επιχειρήσεις που τηρούν επίσης απλογραφικό σύστημα το νέο πλαίσιο είναι περισσότερο ελαστικό και εναπόκειται στη βούλησή τους εάν επιθυμούν να μεταταχθούν στο καθεστώς μηνιαίας καταβολής του φόρου. Οι διατάξεις αφορούν στις προαναφερθείσες επιχειρήσεις που διενεργούν φορολογητέες πράξεις ή πράξεις απαλλασσόμενες του ΦΠΑ για τις οποίες έχουν δικαίωμα έκπτωσης του φόρου εισροών, με τις σχετικές διατάξεις ωστόσο να μην εφαρμόζονται κατά το χρονικό διάστημα εργασιών υπό ίδρυση επιχείρησης, φυσικού ή νομικού προσώπου.
Με τα νέα λοιπόν δεδομένα προκύπτουν δύο κατηγορίες επιχειρήσεων, οι παλιές με έναρξη έως 31/12/2023 και οι νέες με έναρξη από 1/1/2024 και μετά. Οι τελευταίες αποτελούν το σημείο αναφοράς της Απόφασης, καθώς εντάσσονται υποχρεωτικά και για τουλάχιστον 24 μήνες από τη σύστασή τους σε καθεστώς μηνιαίας υποβολής ΦΠΑ, μετά το πέρας όμως των οποίων έχουν τη δυνατότητα είτε να επιστρέψουν στην καταβολή ΦΠΑ ανά τρίμηνο είτε να συνεχίσουν να εξοφλούν τον φόρο σε μηνιαία βάση.
Από την άλλη, για τις παλαιότερες δεν αλλάζει κάτι στην ουσία παρά μονάχα το γεγονός πως τους δίνεται η δυνατότητα να επιλέξουν προαιρετικά να καταβάλλουν σε μηνιαία πλέον βάση τον ΦΠΑ τους. Ως μοναδικός περιορισμός της εθελοντικής μεταβολής καθεστώτος (από μηνιαία υποβολή ΦΠΑ σε τριμηνιαία και το αντίστροφο), τόσο για τις νέες επιχειρήσεις και αφού παρέλθει το υποχρεωτικό 24μηνο της μηνιαίας υποχρεωτικής υποβολής ΦΠΑ όσο και για τις παλιές, ορίζεται η αναγκαστική παραμονή σε αυτό για τουλάχιστον 12 μήνες. Κατά τα λοιπά, για τα νομικά πρόσωπα (διπλογραφικά βιβλία) η παρούσα Απόφαση δεν επιφέρει την παραμικρή αλλαγή στην υφιστάμενη υποχρέωση υποβολής περιοδικής δήλωσης ΦΠΑ ανά μήνα.
Για την πληρέστερη κατανόηση των οριζόμενων στην Απόφαση τροποποιήσεων παρατίθενται τα κυριότερα σημεία αυτής με τις απαραίτητες διευκρινίσεις.
• Υποχρεωτικά: Επιχειρήσεις που κάνουν έναρξη εργασιών από 1/4/2025 και μετά (νέες) υπάγονται αυτόματα, από τον πρώτο κι όλας μήνα λειτουργίας τους στο καθεστώς μηνιαίας υποβολής ΦΠΑ. Η αναγκαστική υπαγωγή στην ανά μήνα καταβολή του φόρου έχει διάρκεια 24 μηνών από την ημερομηνία σύστασή τους και έχει τεθεί ήδη σε εφαρμογή. Βάσει των παραπάνω, όσες επιχειρήσεις έκαναν έναρξη των εργασιών τους τον Απρίλιο 2025 θα έπρεπε να είχαν καταβάλλει έως 31/5/2025 τον ΦΠΑ μηνός Απριλίου.
– Υποχρεωτικά: Επιχειρήσεις που έχουν κάνει έναρξη από 1/1/2024 ως 31/3/2025 (νέες) εντάσσονται και αυτές στην αναγκαστική υπαγωγή καταβολής μηνιαίου ΦΠΑ, αλλά για αυτές η διαδικασία θα εκκινήσει από την προσεχή Τρίτη 1/7/2025 και θα κληθούν συνεπώς να εξοφλήσουν αρχικώς τον ΦΠΑ του β΄ τριμήνου 2025 και στη συνέχεια θα υπαχθούν στο καθεστώς μηνιαίας υποβολής ΦΠΑ. Αυτό σημαίνει πως έως και τις 31/8/2025 υποχρεούνται να καταβάλλουν τον ΦΠΑ μηνός Ιουλίου 2025. Και για αυτές τις επιχειρήσεις ισχύει η υποχρεωτική παραμονή στο συγκεκριμένο καθεστώς για 24 μήνες από την ημερομηνία σύστασής τους και μία επιχείρηση με έναρξη εργασιών στις 1/1/2024 θα πρέπει να παραμείνει στο μηνιαίο καθεστώς ΦΠΑ αναγκαστικά έως 31/12/2025.
– Οι δύο προαναφερθείσες κατηγορίες επιχειρήσεων που έχουν υπαχθεί αναγκαστικά στη μηνιαία υποβολή δήλωσης ΦΠΑ και έχουν κάνει έναρξη μετά τις 1/1/2024, μπορούν αφού παρέλθουν 24 μήνες από τη σύστασή τους να επιλέξουν προαιρετικά την υπαγωγή/επαναφορά τους στο καθεστώς της τριμηνιαίας υποβολής δήλωσης ΦΠΑ. Η επιλογή μπορεί να γίνει μέχρι την προτελευταία εργάσιμη ημέρα των μηνών Ιανουαρίου ή Απριλίου ή Ιουλίου ή Οκτωβρίου, κατά περίπτωση, ενώ η ισχύς της επιλογής φορολογικής περιόδου εκκινεί από την 1 η ημέρα του μήνα υποβολής της δήλωσης. Σε περίπτωση που για τις επιχειρήσεις που έχουν κάνει έναρξη μετά την 01/01/2024 και έχουν παρέλθει οι 24 μήνες υποχρεωτικής μηνιαίας υποβολής ΦΠΑ, επιλεχθεί εν τέλει και προαιρετικά η μεταβολή του καθεστώτος σε ανά τρίμηνο καταβολή της υποχρέωσης , η απόφασή τους δεν δύναται να αλλάξει πριν την παρέλευση 12 μηνών από την εθελοντική υπαγωγή τους στο νέο καθεστώς.
– Προαιρετικά: Οι επιχειρήσεις που έχουν κάνει έναρξη έως τις 31/12/2023 (παλιές) παραμένουν στο καθεστώς τρίμηνης υποβολής ΦΠΑ, αλλά από 1/10/2025 και μετά θα μπορούν να επιλέξουν, εθελοντικά, να μεταπηδήσουν σε καθεστώς μηνιαίας υποβολής. Η δήλωση επιλογής μηνιαίας φορολογικής περιόδου υποβάλλεται μέχρι την προτελευταία εργάσιμη των μηνών Ιανουαρίου ή Απριλίου ή Ιουλίου ή Οκτωβρίου, κατά περίπτωση, ενώ η ισχύς της εκκινεί από την 1 η ημέρα του μήνα υποβολής της δήλωσης και έχει κατ ελάχιστον διάρκεια 12 μηνών.